Tuy nhiên, ông Obama không chỉ giải quyết với một nhà tù ở Cuba mà còn phải “đau đầu” với một “Guantanamo thứ 2” ở căn cứ sân bay Bagram, gần Kabul (Afghanistan), nơi quân đội Mỹ đang “trông nom” 600-700 tù nhân.
Nhà tù này được dựng lên sau khi Mỹ đưa quân qua Afghanistan để truy quét Taliban vào năm 2001 với sức chứa gấp 3 lần Guantanamo. Năm 2005, những rắc rối bắt đầu nảy sinh sau khi các báo cáo về những cái chết, sự tra tấn và “biến mất đầy bí ẩn” của các tù nhân được công bố. Lúc đó, Mỹ đã tìm cách chuyển giao cho chính quyền Afghanistan nhưng do nhiều vấn đề liên quan đến luật pháp, những yếu kém trong quản lý của Afghanistan nên Mỹ vẫn phải quản lý “Guantanamo thứ 2” cho đến nay.
Tuy nhiên, Hội Chữ thập đỏ quốc tế (ICRC) vừa qua đã công bố báo cáo mới nhất về tình trạng ngược đãi tù nhân tại nhà tù Bagram. Báo cáo cho biết điều kiện sống của các tù nhân vô cùng khắc nghiệt, bị đối xử tàn bạo, việc bắt và giam giữ họ thiếu sự rõ ràng về mặt pháp lý, vi phạm Công ước Geneva về tù binh chiến tranh.
Rất nhiều tù nhân đã bị giam cầm ở đây hơn 5 năm mà không được đưa ra xét xử. Hina Shamsi, thành viên của Hiệp hội công dân tự do Mỹ (ACLU) đòi Quốc hội nhất thiết phải điều tra về nhà thù này để tránh lặp lại những hành vi trái pháp luật như ở Guantanamo”.
Hầu hết những nhà quan sát đều cho rằng giải pháp cho Bagram là đưa vụ việc ra tòa án phân xử như vụ Guantanamo. Cuối tháng 6-2008, Tòa án tối cao Mỹ đã đưa ra phán quyết các nghi phạm khủng bố nước ngoài bị giam giữ tại Guantanamo có quyền phản đối và yêu cầu các tòa án Mỹ tại Washington xem xét việc bắt giữ liệu có hợp pháp.
Và cuối tuần qua, một tòa án liên bang đã bắt đầu xem xét có áp dụng được phán quyết của Tòa án tối cao Mỹ vào trường hợp Bagram hay không. Tuy nhiên, Bộ Tư pháp Mỹ đã phản đối và đã biện dẫn một loạt lý do để thấy Bagram “khác hoàn toàn” với Guantanamo, như Bagram thuộc về một phần trong các hoạt động quân sự của quân đội Mỹ và các tòa án Mỹ “không có vai trò gì để giải quyết vấn đề Bagram”; những phạm nhân bị giam giữ tại Bagram đều là “lính tham chiến của kẻ thù” và “đặc biệt nguy hiểm” nếu quay lại chiến trường; cách quản lý Bagram khác hẳn Guantanamo khi Mỹ không kiểm soát hoàn toàn; Bagram được lập nên giữa vùng chiến trong khi Guantanamo lại không như vậy; Bagram không phải là trại tạm giữ tù nhân tạm thời mà là nơi để “giam giữ tù nhân trong suốt cuộc chiến”, cho đến khi cuộc chiến được tuyên bố chấm dứt…
Cuộc tranh cãi về Bagram chắc chắn không thể chấm dứt trong một sớm một chiều nhưng tính tự do, nhân quyền mà Mỹ luôn cho rằng “mình là số 1” thì đang bị các tổ chức nhân quyền quốc tế nghi ngờ, lên án qua vụ việc tại Guantanamo và Bagram. Và giờ đây, tân Tổng thống Mỹ lại có thêm một mối lo về “một Guantanamo khác”.
Anh Văn
No comments:
Post a Comment