Làn gió mới từ Mátxcơva

Ngày 27-3 tới đây, hội nghị về Afghanistan do Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) tổ chức sẽ diễn ra tại Mátxcơva (Nga). SCO – thường được gọi là nhóm Thượng Hải - bao gồm Nga, Trung Quốc và 4 nước Trung Á (Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan và Uzbekistan) được thành lập vào năm 2001 và được dư luận xem là một khối đối trọng với ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực.

Tuy nhiên, hội nghị của SCO sắp tới lại có một chuyển biến vô cùng đáng chú ý khi Bộ Ngoại giao Mỹ xác nhận sẽ cử một nhà ngoại giao cấp cao đến dự. Giới quan sát nhận định việc Mỹ nằm trong số các nước không phải là thành viên được mời tham dự hội nghị tại Mátxcơva được xem như một cử chỉ hòa giải của Nhóm Thượng Hải đối với tân chính quyền Tổng thống Barack Obama.

Thực ra Nga và Trung Quốc từ lâu đã muốn hợp tác chặt chẽ với Mỹ về vấn đề ổn định Afghanistan. Điều này được cụ thể hóa trong các chương trình nghị sự giữa Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton với người đồng cấp Trung Quốc Dương Khiết Trì ngày 11-3 tại Washington (Mỹ) và trước đó là Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov hôm 6-3 tại Geneva (Thụy Sĩ).

Nhưng việc Mỹ cử Phó trợ lý Ngoại trưởng đặc trách khu vực Nam và Trung Á Patrick Moon đến tham dự hội nghị lần này vẫn được nhận định là một làn gió mới thổi vào quan hệ Mỹ-SCO bởi năm 2005, Mỹ đã tìm cách tham gia Nhóm Thượng Hải với tư cách quan sát viên, nhưng đã bị từ chối.

Nhóm Thượng Hải vẫn chỉ trích các hoạt động quân sự của Mỹ tại Trung Á và cũng vào năm 2005, nhóm này đã yêu cầu Mỹ và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đưa thời gian biểu rút quân khỏi Uzbekistan và Kyrgyzstan.

Iran cũng dự hội nghị này với tư cách là quan sát viên thường trực như Ấn Độ, Pakistan và Mông Cổ. Tờ Wall Street Journal cho rằng việc Mỹ dự định tham gia hội nghị sắp tới của Nhóm Thượng Hải sẽ dọn đường cho cuộc tiếp xúc trực tiếp giữa các quan chức Iran và các quan chức Mỹ trong chính quyền Tổng thống Obama, người vẫn tuyên bố muốn đối thoại với Tehran.

Các quan chức Mỹ cũng không bác bỏ những cuộc tiếp xúc có thể có với các quan chức Iran bên lề hội nghị. Tại một cuộc họp báo mới đây, quyền phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Mỹ Robert Wood cho hay hiện không có kế hoạch cụ thể về một cuộc họp giữa các quan chức 2 nước, tuy nhiên có khả năng 2 nước sẽ tiếp xúc với nhau bên lề hội nghị Mátxcơva.

Hội nghị Mátxcơva bàn về vấn đề Afghanistan sẽ là khúc dạo đầu trước khi diễn ra hội nghị quốc tế do LHQ tổ chức cũng bàn về chủ đề này. Hội nghị này sẽ do Chính phủ Afghanistan và Hà Lan đồng chủ trì và sẽ được tổ chức tại The Hague ngày 31-3 tới. Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton sẽ tham dự hội nghị quốc tế The Hague và theo dự kiến, một quan chức cấp cao của Iran cũng sẽ có mặt tại hội nghị này.

Anh Văn